अफ्रिकी सङ्घको आह्वान: "अफ्रिकालाई सानो देखाउने नक्सा हटाऊ, सही नक्सा अपनाऊ!"
- Aug Sat, 2025
- in ग्लोबल गन्थन
बुजुम्बुरा, बुरुन्डी - १६ औँ शताब्दीको मर्केटर नक्साले अफ्रिकालाई सानो देखाएर ठग्दै आएको छ, अब यो गल्ती सच्याउने बेला आएको छ! अफ्रिकी सङ्घ (एयू) ले सरकार र अन्तर्राष्ट्रिय सङ्गठनहरूलाई यो पुरानो नक्सा छोडेर अफ्रिकाको वास्तविक आकार देखाउने नक्सा अपनाउन आह्वान गरेको छ।सन् १५६९ मा कार्टोग्राफर जेरार्डस मर्केटरले बनाएको यो नक्सा नेभिगेसनका लागि उपयोगी थियो, तर यसले विश्वको भूगोललाई बङ्ग्याइदियो। उत्तरी ध्रुव नजिकका क्षेत्रहरू जस्तै उत्तर अमेरिका र ग्रीनल्यान्डलाई ठूलो देखाउँछ, जबकि अफ्रिका र दक्षिण अमेरिकालाई सानो बनाइदिन्छ। क्षेत्रफल र जनसङ्ख्याको हिसाबले विश्वको दोस्रो ठूलो महादेश अफ्रिकालाई यो नक्साले "सानो र महत्वहीन" जस्तो देखाउँछ।एयूका उपाध्यक्ष सेल्मा मलिका हदादीले रायटर्ससँग भनिन्, "यो त केवल नक्सा जस्तो लाग्ला, तर वास्तवमा यो नक्साले अफ्रिकालाई कमजोर र सीमान्तकृत देखाउँछ।" ५५ सदस्य राष्ट्र भएको यो सङ्घले यो गलत धारणाले मिडिया, शिक्षा र नीतिमा प्रभाव पारेको बताएको छ।
‘नक्सा सच्याऊ’ अभियानको जोश
‘करेक्ट द म्याप’ अभियान, जसलाई अफ्रिका नो फिल्टर र स्पिक अप अफ्रिका नामक सङ्गठनहरूले नेतृत्व गरिरहेका छन्, ले यो बहसलाई फेरि तताएको छ। उनीहरूले सन् २०१८ मा बनेको इक्वल अर्थ प्रोजेक्शन नक्सालाई अपनाउन जोड दिइरहेका छन्, जसले देशहरूको वास्तविक आकारलाई सही रूपमा देखाउँछ।अफ्रिका नो फिल्टरकी कार्यकारी निर्देशक मोकी मकुराले भनिन्, "अफ्रिकाको नक्सा अहिलेसम्म गलत छ। यो विश्वकै सबैभन्दा लामो समयसम्म चलेको गलत सूचनाको अभियान हो, र यो रोक्नैपर्छ।"स्पिक अप अफ्रिकाकी सह-संस्थापक फारा न्डियायेले मर्केटर नक्साले विशेषगरी बालबालिकाको आत्मसम्मान र पहिचानमा असर गरेको बताइन्। उनले भनिन्, "हामी अफ्रिकी स्कूलहरूमा इक्वल अर्थ प्रोजेक्शनलाई मुख्य मानक बनाउन लागिपरेका छौँ।" उनले विश्वका अन्य सङ्गठनहरूले पनि यो नक्सा अपनाउनुपर्ने आशा व्यक्त गरिन्।
एयूको समर्थन र विश्वव्यापी प्रभाव
हदादीले यो अभियानले अफ्रिकालाई विश्व मञ्चमा उसको सही स्थान दिलाउने एयूको लक्ष्यसँग मेल खाने बताइन्। यो अभियान उपनिवेशवाद र दासत्वको ऐतिहासिक अन्यायको क्षतिपूर्तिको मागसँग पनि जोडिएको छ। एयूले यो नक्सालाई व्यापक रूपमा अपनाउन र सदस्य राष्ट्रहरूसँग सामूहिक कदम चाल्ने योजना बनाएको छ।मर्केटर नक्सा अझै पनि स्कूल र टेक कम्पनीहरूमा व्यापक प्रयोगमा छ। गुगल म्याप्सले सन् २०१८ मा डेस्कटपमा मर्केटरको सट्टा ३डी ग्लोब भ्यूमा स्विच गरेको थियो, तर मोबाइल एपमा भने मर्केटर नै डिफल्ट रहन्छ।
विश्वका अन्य क्षेत्रको समर्थन
‘करेक्ट द म्याप’ अभियानले विश्व बैंक र संयुक्त राष्ट्रसङ्घ जस्ता सङ्गठनहरूलाई इक्वल अर्थ नक्सा अपनाउन आग्रह गरेको छ। विश्व बैंकले आफूले पहिल्यै विन्केल-ट्रिपेल र इक्वल अर्थ नक्सा प्रयोग गर्ने र मर्केटरलाई वेब नक्साबाट हटाउँदै गरेको बताएको छ। संयुक्त राष्ट्रसङ्घको भू-स्थानिक निकायलाई पनि यो अनुरोध पठाइएको छ, तर यो स्वीकृत हुन विशेषज्ञ समितिको समीक्षा चाहिन्छ।क्यारिबियन समुदाय (क्यारिकम) रिप्यारेसन्स कमिसनका उपाध्यक्ष डोरब्रेन ओ’मार्डेले इक्वल अर्थ नक्सालाई मर्केटरको "शक्ति र प्रभुत्वको विचारधारा" लाई अस्वीकार गर्ने कदमको रूपमा समर्थन गरे।
नक्साले फरक पार्छ
यो अभियानले नक्सा केवल कागजको टुक्रा नभएर पहिचान, गर्व र इतिहासको प्रतीक भएको सन्देश दिएको छ। अफ्रिकाको वास्तविक आकार र महत्त्वलाई विश्वले देखोस् भन्ने यो जोडदार आह्वान हो। अब तपाईंको नक्सा पनि अपडेट गर्ने बेला भयो कि?
